Forum porozumienie.forumoteka.pl Strona Główna porozumienie.forumoteka.pl
Opis Twojego forum
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Opinia prawna druk 818 z dn.16.10.2008-ust. kombatancka

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum porozumienie.forumoteka.pl Strona Główna -> Komunikaty zespołu ds. prac nad ustawą Kombatancką
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Sławomir Karpiński



Dołączył: 23 Cze 2008
Posty: 149

PostWysłany: Pią Lis 07, 2008 2:09 am    Temat postu: Opinia prawna druk 818 z dn.16.10.2008-ust. kombatancka Odpowiedz z cytatem

Warszawa, dnia 16 października 2008 r.




OPINIA PRAWNA
dotyczącą projektu ustawy -
o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945,
działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych (druk sejmowy nr 818)




Po zapoznaniu się z projektem ustawy wskazanym w tytule uprzejmie przedstawiam następujące informacje i odnoszącą się do niego ogólną opinię prawną:

I. Informacje wstępne
Dnia 6 kwietnia 2006 r. Sejm RP przyjął uchwałę w sprawie zadośćuczynienia osobom, które na skutek represji za walkę o wolną Polskę żyją obecnie w bardzo trudnych warunkach materialnych (M.P. nr 26, poz. 282).
W uchwale znalazło się następujące wezwanie: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zwraca się do Rządu RP z wnioskiem o przygotowanie regulacji prawnych, umożliwiających - w ramach możliwości budżetu państwa na rok bieżący i w latach następnych - zadośćuczynienie osobom, które na skutek represji za walkę o wolną Polskę i godne życie Narodu w latach 1944-1989 żyją obecnie w bardzo trudnych warunkach materialnych”.
O konieczności szerokiej nowelizacji przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jedn. Dz.U. 2002, nr 42, poz. 371 z późn. zm.) mówi się od dawna, zarówno przy okazji przeprowadzania kolejnych zmian w obowiązujących obecnie przepisach, czy też wskazując na bogate orzecznictwo związane z trudną interpretacją przepisów obowiązującej ustawy.
Ustawa uchwalona na początku 1991 r. była wielokrotnie modyfikowana, można wskazać, że od czasu opublikowania jej tekstu jednolitego w roku 2002 przeszła kolejnych dziesięć nowelizacji. Ciągle jednak jej przepisy – powiązane jednocześnie z innymi aktami prawnymi, na podstawie których realizowane są uprawnienia kombatantów – wywołują różnorodne emocje.
Z jednej strony wskazuje się, że określone w ustawie uprawnienia honorując osoby zaangażowane, w różny sposób, w istotę walki o suwerenność i niepodległość Ojczyzny, obejmują również osoby, które na takie przywileje nie zasłużyły. W tym zakresie ustawodawca nowelizując stosowne przepisy dokonywał korekt w ich brzmieniu. Problem nie został jednak całkowicie zniesiony, bowiem zagadnienie to wiąże się z bardzo złożonymi ocenami, mającymi charakter historyczno-polityczny.
Z drugiej strony, od dłuższego czasu podnoszone są coraz częściej głosy, że po blisko 20 latach, jakie upływają od dnia 4 czerwca 1989 r. również szerokie grono spośród osób, w okresie powojennym zaangażowanych w działalność opozycyjną, bądź uczestniczących w wystąpieniach wolnościowych, wymaga nie tylko symbolicznego ich uhonorowania. Za swoją postawę a przede wszystkim doznane krzywdy moralne i cierpienia fizyczne, wiele spośród tych osób powinno zostać otoczonych szczególną opieką państwa.
Wskazana na wstępie uchwała Sejmu jest dobitnym wyrazem tych oczekiwań.

W podjętych przez rząd pracach przygotowawczych, zmierzających do rozwiązania zgłaszanych oczekiwań i potrzeb, rozpoczęto od skupienia się na pięciu zasadniczych zagadnieniach:
1) analiza obecnie obowiązujących regulacji dotyczących kombatantów, ofiar represji wojennych i okresu powojennego,
2) rozważenie sprawy przeprowadzenia kolejnej nowelizacji ustawy czy opracowania całkowicie nowego aktu prawnego,
3) opracowanie nowych rozwiązań dotyczących omawianego zakresu spraw,
4) analiza kosztów,
5) rozpoznanie i odniesienie się do postulatów grup społecznych, nie objętych obowiązującymi przepisami a związanych z doznanymi represjami lub prowadzoną działalnością w latach 1939 -1989.

Wynikiem tych analiz i podjętych prac był rządowy projekt ustawy o kombatantach, uczestnikach walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczach opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiarach represji systemów totalitarnych. Projekt datowany na dzień 26 czerwca 2007 r. przekazany został do uzgodnień międzyresortowych. Tekst tego projektu wraz z uzasadnieniem dostępny jest na stronach Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (http://www.mps.gov.pl/bip/index.php?idkat=1368).

Po wyborach w jesieni 2007 r., nowa ekipa rządowa podjęła prace nad wskazanym powyżej projektem ustawy. Od lutego 2008 r. opinii publicznej przedstawiane były kolejne wersje opracowywanego projektu. Aktualna (czwarta) wersja obecnego projektu ustawy, której tytuł został symbolicznie zmodyfikowany w stosunku do „pierwowzoru”, datowana jest na dzień 24 czerwca 2008 r. i wraz z obszernym uzasadnieniem prezentowana jest również na stronach Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej pod wskazanym powyżej adresem.

W kontekście analizowania przedstawianych projektów nowej ustawy kombatanckiej warto także odnieść się do poprzedzających te projekty „Założeń nowelizacji (reformy) prawa kombatanckiego” (tekst zredagowany w Urzędzie do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, dostępny pod adresem http://www.sws.org.pl/doc/Kombatanci-Krupski.htm).
W tym opracowaniu zostały przedstawione oczekiwania, kierowane pod adresem Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, przez środowiska skupione w licznych organizacjach kombatanckich. Zawarto w nim również problemy, z jakimi indywidualne osoby, będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, zwracają się do Urzędu. Także na podstawie tego opracowania można dostrzec jak wiele aspektów należy brać pod uwagę, przy podejmowaniu działań związanych ze zmianą prawa kombatanckiego.
Wskazuję na prowadzone rządowe prace, zmierzające do zrealizowania uchwały Sejmu z 6 kwietnia 2006 r. i zaspokojenia oczekiwań osób walczących o niepodległość i represjonowanych w latach 1944 – 1989, ponieważ to właśnie w trakcie realizowania tego projektu wieloaspektowo analizowane są istniejące możliwości przyznania dodatkowych świadczeń osobom już uprawnionym – na podstawie obowiązujących ustaw - zmodyfikowania zakresu podmiotów, które z ustawy byłyby wyłączone, oraz możliwości rozszerzenia kręgu beneficjentów „prawa kombatanckiego”.

W trakcie kształtowania przepisów nowej ustawy nie można także zapominać o samym jej sednie. W wyroku z dnia 14 marca 2006 r. (sygn. akt V SA/Wa 2954/05) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł: „Uprawnienia przysługujące kombatantom nie są przede wszystkim uprawnieniami socjalnymi, lecz mają charakter szczególnego przywileju wynikającego z działalności określonej w ustawie”.

Zapoznanie się już tylko z obszernym „Uzasadnieniem” do opracowywanego rządowego projektu ustawy, która miałaby zastąpić obowiązujące obecnie, w tym zakresie, akty prawne pozwala na zorientowanie się, że skala zamierzenia jest bardzo szeroka.

Szczególną uwagę należy zwrócić na prezentowane w „Uzasadnieniu” wpływy projektowanej regulacji na sektor finansów publicznych i rozwiązania obciążające budżet. Wskazano tam, że „Koszty przedstawionych propozycji szacuje się łącznie ok. 260 mln zł. Koszty te wzrosną do ok. 290 mln zł w przypadku przyznania zakładanej przez wnioskodawcę kwoty 30 mln zł na pomoc pieniężną dla kombatantów i innych osób uprawnionych”.
W założeniach przygotowywanej nowej ustawy dotyczącej kombatantów i osób represjonowanych zostały wzięte pod uwagę przedstawiane przez UDSKiOR dane w sprawie faktycznych potrzeb tych środowisk dotyczących świadczeń społecznych.

II. Uwagi do poselskiego projektu ustawy
Przedstawiony do zaopiniowania projekt ustawy o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych, został wniesiony do Sejmu w druku sejmowym nr 818 z dnia 7 lutego 2008 r. jako projekt poselski.

W swoim kształcie i zaprojektowanych przepisach przedłożony projekt ustawy bardzo ściśle nawiązuje do pierwotnie opracowanego projektu rządowego (w wersji z 26 czerwca 2007 r.).
Należy jednocześnie wskazać, że zarówno w tytule jak i poprzez treść ustawy pozostaje też w istotnym stopniu zbieżny z pierwszą wersją projektu ustawy datowaną na 11 lutego 2008 r. (jest również dostępna na bieżących stronach MPiPS).

Uwzględniając kształt i zawartość projektowanej ustawy oraz treść załączonego do niej uzasadnienia (daleko idąca zbieżność we wszystkich udostępnionych do tej pory opinii publicznej wersjach) można wyrazić przypuszczenie, że sejmowe prace legislacyjne nad wniesionym już poselskim projektem nowej ustawy kombatanckiej zapewne zostaną podjęte dopiero przy możliwości równoległego rozpatrywania przez Sejm projektu ustawy obecnie opracowywanej przez rząd.

Prowadzone do tej pory prace nad kolejnymi rządowymi wersjami ustawy sprawiają, że szereg uwag szczegółowych, które wyartykułowane już zostały w odniesieniu do projektu przedłożonego w druku sejmowym nr 818 (patrz załączone do druku opinie i stanowiska wyrażone przez różne kompetentne w sprawie podmioty) w aktualnej wersji rządowej zostały już skorygowane.

Wskazuję, że na szczególną uwagę zasługują odniesienia do bardzo konkretnych przepisów projektowanej ustawy przedstawione w piśmie Prezesa ZUS z dnia 17 marca 2008 r. Wyrażam przekonanie, że uwagi te już w trakcie sejmowych prac legislacyjnych zostaną drobiazgowo rozpatrzone.

U podstaw koncepcji, odzwierciedlającej się w opracowywanych projektach nowej ustawy kombatanckiej leży bardzo ambitne, ale i niezwykle trudne, zadanie ogarnięcia jej zakresem przedmiotowym i podmiotowym spraw dotyczących wielkiej rzeszy osób, które między latami 1914 – 1989, w różnych okresach dziejowych historii Polski, w często nieporównywalnych uwarunkowaniach politycznych walczyły o suwerenność i niepodległość Ojczyzny. Wobec złożoności indywidualnych losów, wszystkich zainteresowanych takim regulacjami ustawowymi osób, opracowanie spójnego, wyczerpującego, łatwego do interpretowania aktu prawnego jest niezwykle skomplikowane.

Projekt ustawy zakłada wyodrębnienie czterech dużych grup beneficjentów:
1) kombatantów,
2) uczestników walki cywilnej lat 1914-1945,
3) działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej,
4) ofiar represji systemów totalitarnych.
W zaprojektowanych przepisach zamieszczono opisy prowadzonej działalności, wykaz sytuacji odnoszonych do konkretnych dat, miejsc i wydarzeń jak również doznanych prześladowań przypisując w ten sposób osoby do danej grupy beneficjentów. Łączny katalog (z pięciu rozbudowanych artykułów ustawy) jest obszerny. Nie można jednak wykluczyć, że podobnie jak ma to miejsce w odniesieniu do przepisów obecnie obowiązujących, przepisy projektowane nie obejmą swoim zakresem wszystkich osób, które żywią głębokie przekonanie, że wobec doznanych krzywd i prześladowań taka szczególna ochrona czy też stosowne zadośćuczynienie powinno im być przyznane. Niewątpliwie ostateczne ustalenie beneficjentów podlegających przepisom projektowanej ustawy może okazać się procesem trudnym.

Nie ze względu na zakres przewidywanych uprawnień pracowniczych, emerytalno- rentowych czy socjalnych dla poszczególnych osób, lecz w odniesieniu do symboliki zasług i przy odwoływaniu się do rangi historycznych wydarzeń przebiegać zapewne będzie też dyskusja, czy uprawnione jest nazwanie kombatantami osób, które „zbrojnie uczestniczyły w walkach w Poznaniu w czerwcu 1956 r.”.
Zbrojny opór stawiony wtedy, bywa określany mianem powstania w najnowszych publikacjach dotyczących tych wydarzeń, jednak artykułowane są również, w środowisku weteranów II wojny, opinie, że nie można zrównać tych wydarzeń z walką prowadzoną z okupantem hitlerowskim czy sowieckim.
Możliwe jest zapewne przyjęcie rozwiązania, że czynny udział w wydarzeniach poznańskich, w wydarzeniach 1970 r. na Wybrzeżu, może także w wydarzeniach związanych z pacyfikacją kopalni "Wujek" w 1981 r. powinien być traktowany jako działalność zrównana z kombatancką (por. obecny art. 2 ustawy kombatanckiej), zatem zasługująca na taką samą ochronę materialną.

Bardzo ważną sprawą, która rzutuje, w sposób istotny, na treści projektu ustawy jest fakt, umieszczenia już w jej artykule 1 przepisów określających, jakiego rodzaju działania, czy też uwarunkowania związane z zatrudnieniem w latach 1944 – 1956 powodują, że określone osoby nie będą mogły korzystać z uprawnień ustawowych.
Przepisy projektowanej ustawy przewidują przeprowadzenie weryfikacji (po raz kolejny) niektórych osób mających przyznane uprawnienia kombatanckie na podstawie dotychczasowych przepisów.
W tym miejscu należy wskazać, że mimo znacznej szczegółowości przepisów projektowanych w art. 1 ust. 3 pkt 1 – 11, wywołają one gorące dyskusje.

Z wątpliwościami, jakie powstają na tle tego rodzaju przepisów – związanych z indywidualnymi losami ludzi w związku z uwarunkowaniami historycznymi – niejednokrotnie już trakcie prac ustawodawczych mieliśmy do czynienia. Ustawodawca przy projektowaniu tego rodzaju wyłączeń ustawowych musi wykazać daleko idącą staranność.

Jako pierwszą można w tym miejscu wskazać wątpliwość, która zrodzi się przy ustalaniu brzmienia art. 1 ust. 3 pkt 2. W tym przepisie mówi się, że określone w ustawie uprawnienia nie będą przysługiwać osobie (spełniającej warunki określone wobec beneficjentów), która m.in. pełniła służbę w armii niemieckiej, lub zadeklarowała odstępstwo od narodowości polskiej, jeżeli do końca wojny nie brała udziału w walce o niepodległość Polski.
Można zadać pytanie czy tak zakreślona cezura czasowa („do końca wojny”) nie będzie budziła wątpliwości w odniesieniu do wielu indywidualnie rozpatrywanych ludzkich losów? Wobec postaw i zachowań tych osób w następnych latach, które mogłyby świadczyć, że uwikłania wojenne nie zawsze wiązały się z osobiście i swobodnie podejmowanymi wyborami.
Takich, tylko pozornie, drobnych uwag w odniesieniu do wskazanego bardzo obszernego przepisu zawartego w art. 1 ust. 3 można zgłosić więcej.

W kontekście przepisów związanych z możliwością pozbawienia niektórych osób uprawnień kombatanckich zwracam również uwagę na projektowany przepis art. 57.
Po kilkukrotnym przeanalizowaniu jego projektowanego brzmienia wyrażam opinię, że jest on sformułowany w sposób trudny do zrozumienia. W uzasadnieniu do projektu nie znajduję odniesienia i wyjaśnień związanych z tym przepisem. Uważam, że przepis, który wiąże się z istotną zmianą posiadanych uprawnień powinien być zredagowany ze szczególną dbałością, tak by jego brzmienie było jednoznaczne i zrozumiałe.
Przepisy projektowanej ustawy nie są wystarczająco precyzyjne w zakresie dotyczącym pozbawiania uprawnień kombatanckich osób, którym te uprawnienia przysługują na podstawie dotychczasowych przepisów.

Projektowana ustawa nie zmierza do uporządkowania całości problematyki związanej opracowywanym tematem. Już tylko wgląd w przepisy zamieszczone w końcowym rozdziale ustawy zawierającym przepisy zmieniające, przejściowe i końcowe może uświadomić jak wiele przepisów w innych ustawach musi jednocześnie zostać zmodyfikowanych.
Co istotne nadal miałyby obowiązywać, w bardzo ścisły sposób związana z treścią projektowanej ustawy, ustawa z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. nr 9, poz. 87 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. z 1996 r. nr 87, poz. 395 z późn.)

Zgodnie z założeniami projektowanej ustawy krąg osób uprawnionych do świadczeń przewidzianych w ustawie o zaopatrzeniu inwalidów wojennych miałby zostać rozszerzony o osoby, które stały się niezdolne do pracy wskutek pobytów w więzieniach lub odosobnieniach innego typu aż do roku 1989.

W wielu przepisach projektowanej ustawy znajdują się ponadto bardzo liczne odesłania do innych ustaw związanych przedmiotowo z problematyką emerytur, rent, różnych świadczeń społecznych oraz świadczeń związanych z ochroną zdrowia. Sprawia to, że poprawne odczytywanie poszczególnych przepisów wymaga bardzo dobrej orientacji w tych zagadnieniach.

W tym kontekście trzeba dostrzegać, że ustawa dla osób, do których jest kierowana, będzie bardzo trudna do zrozumienia. Ma to bardzo ważne znaczenie. Istotny przy tym jest fakt, że większość spośród tych osób to osoby starsze, u których już sama informacja o wprowadzeniu nowych przepisów prawnych ściśle związanych z ich egzystencją może wywoływać zarówno duże zaniepokojenie, jak również nowe, niekiedy trudne do spełnienia oczekiwania.

III. Konkluzje
Wniesienie przez posłów do Sejmu projektu nowej ustawy, określanej roboczo jako ustawa kombatancka, zapewne motywowane było wolą szybkiego podjęcia sejmowych prac legislacyjnych dotyczących tych zagadnień.
Z przyczyn historyczno – politycznych jak i ze względu na wyrażane oczekiwania społeczne, tego rodzaju prace legislacyjne wymagają wypełniania ich ze szczególną starannością.
Projekt ustawy w tak istotny sposób dotyczący osób, których losy w latach 1914 – 1989 związane były z walką o wolność, niepodległość, suwerenność oraz realizację zasad demokratycznego państwa prawnego spotka się z bardzo dużym zainteresowaniem i należy liczyć się z faktem, że wyrażane o projekcie opinie mogą być nawet całkowicie skrajne.
Ponieważ proponowane w ustawie nowe rozwiązania w istotny sposób wiązać należy ze skutkami budżetowymi i w tym zakresie projekt wyposażony winien być w stosowne opracowania i analizy.
Sądzić należy, że prowadzone rządowe prace nad kolejną wersją opiniowanej ustawy wiążą się z podnoszonymi obiekcjami. Uzasadniony, jak sadzę jest wniosek, że bardziej dopracowaną podstawą prac legislacyjnych prowadzonych w Sejmie w tym zakresie, może stanowić projekt rządowy.

[u]Poza oceną prawną pozostaje natomiast rozważanie czy w ogóle jest zasadne wyeliminowanie z systemu prawnego dotychczasowych rozwiązań ustawowych i zastąpienie ich nową ustawą, kierowaną do znacznie rozszerzonego kręgu adresatów. [/u]


Skandal !

Sporządziła: Beata Witkowska – ekspert ds. legislacji
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum porozumienie.forumoteka.pl Strona Główna -> Komunikaty zespołu ds. prac nad ustawą Kombatancką Wszystkie czasy w strefie CET (Europa)
Strona 1 z 1
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Możesz dodawać załączniki na tym forum
Możesz ściągać pliki na tym forum